Ұмытыла бастаған мемлекеттік органның - Ұлттық экономика министрлігі жанында қызықты команда жинала басталды: - бейінді шетелдік білімі бар жас министр; -күрделі учаскелердегі негізгі өңірлерде жаңа жұмыс тәжірибесі бар жас вице-министр; - ЕЭК-тің «Мәскеу мектебінен» өткен тәжірибелі вице-министр; - үлкен әкімшілік жүгі бар және нақты секторды білетін институттың тәжірибелі төрағасы. макроэкономика туралы макроэкономика министріне айтудың мағынасын көріп отырған жоқпын,  Білім министрімен де секілді. Бұл «есеп беру кездесуі» емес, сондықтан «клубтастарыммен» өз пікірімен не болып жатқандығы туралы көбірек бөліскелі отырмын. *** Қысқа мерзімді шаралар бойынша Үкіметке аса сын айта алмайсың. Сарапшылармен талқылау мүмкін болатын нақты салалар бар – мемлекеттік басқару, жекешелендіру, жеке жобалар және т.б. Бірақ, тұтастай алғанда, олардың қысқа мерзімді әрекеттері қандай да бір күйреуге әкелетінін негіздеу қиын болып келеді. Тезірек керісінше. «Саясат - бұл мүмкіндіктердің өнері». *** Ұзақ мерзімді, менде келесі гипотезалар бар. «Бөлшектеп талқылаусыз», бұл ұзақ тақырып. 1) «30-ға кіру» - бұл мақсат емес, бұл арман. 30-ға қарағанда 50-ден 70-орынға оралу ықтималдығы жоғары. Біз аграрлық-индустриялық елміз, ауылдық елміз, тіпті «ресурстық қарғысы» бар елміз. Бұл Facebook-тің бұрмаланған шындығы емес, бұл біздің бастапқы нүктеміз. 2) Дамыған Қазақстан = радикалды институционалдық реформалар. Бұл Заң үстемдігі, соттар, құқық қорғау органдары, парламент, дамыған азаматтық институттар, меншік құқығын қорғау туралы. Әлеуметтік-экономикалық модель қайталама. Мен де оны талқылағанды ұнатамын, бірақ шектеулерді түсінуім керек. Тағы да «Ұлттық экономика министрлігі» - бұл «экономикаға» тең деген сөз емес. Мемлекеттік органнан егер оның құралдары болмаса, экономикалық өсуді, төмен инфляцияны және жұмыссыздықты талап етудің пайдасы жоқ. Бірақ әлі де бір нәрсе бар, бұл туралы 4 және 5 тармақтарда айтылған. 3) Қалағандай елеулі реформалар болмайды. Ұлттық қор бар болған кезде «тарату» күн тәртібі басым болады. Кімге беру керек, кімге қолдау көрсету керек, қандай жобалар, халықтың қандай топтары, қандай аймақтар. Әңгіме билікте емес. Сұрау төменнен келеді. Реформалар – бұл азап. Бұл тістерді жұлу керек болған кезде дәрігерге жүгіну керек деген секілді. 4) Жалғыз міндет - адамдарға мүмкіндігінше «басқа тәжірибе» беру. Басқа жұмыс, басқа тұрғылықты жер, басқа орта. Адамның мінез-құлқы сендірулерден өзгермейді. «Ұстап көру» керек. Экономика - математика емес. Экономика = сигналдар.  Бізге бұл мінез-құлық ұнайды - міне сыйақы. Осы-осы – жоқ па, марапаттар да жоқ. Бірақ опция қала береді. 5) Қағидаттар басымдықтардан маңызды. Басымдықтар шексіз болып келетін сияқты. Адамдар, мемлекет барлығы үшін жауапты болуы керек деп қалайды. Жұмыс пен жинақтан бастап денсаулық пен идеологияға дейін. Бірақ бұл жағдайда да ынталандырушы «ойын ережелерін» орнатуға болады. Әр салада. Ал принцип өте қарапайым - күшті және жауапты азамат. Бұл магнит сияқты. Металл үгінділерін қоқыстардан ұзақ және шаршамастан ажырата беруге болады. Немесе магнитпен бір өтіп шығасың, керегі өздігінен сол магнитте қалады. Мемлекеттік саясатта да солай. P.S. - мен төменгі сол жақта, сарапшылардың «қоршауындағы» бірінші «бағанмын».