Егер тарих ғылымынан алыс адамдар осы тақырыпта пікірталас бастаса, онда менде ұялатын ештеңе де жоқ. Ашаршылық, 20 ғасырдағы қазақ халқының барлық қасіреті сияқты, біз «большевизм» атты қатыгез эксперименттің эпицентріне тап болдық. Бұл абстрактілі идея жеке адамның өмірі мен бостандығынан гөрі маңызды деп санайтын өте «солшыл» және тоталитарлық фанаттар тобының күші. Бірақ ол ғана емес. Бұл біздің қазақтарға жаңғырту қажет емес деп шешкен ата-бабаларымыз үшін қатыгез төлеміміз болды. Бұл пулеметі бар индустриалды көршіге жақын жартылай көшпенділер ретінде бейбіт өмір сүре алуға болады деген сөз. 1916 жыл. Амангелді далада сарбаздармен «сойылдармен» қорғалады. Сойыл дегеніміз – бұл шоқпар. Осы уақытта Соммдағы шайқаста ағылшындықтар алғаш рет танкілерді қолданды. 250 жылдық оқшауланғаннан кейін жапондар батыс державаларынан қаншалықты артта қалғанын байқады. Ұлттық мақтаныш Жапонияны ана тілінен бас тартуға тырысқанға дейін толығымен модернизациялауға әкелді. Ал біз 250 жылдық отарлық тәуелділіктен кейін ештеңеге де үйренбедік. Поляктар Социалистік өткен-кеткенге жек көрушілікпен, ал біз аяушылық пен ностальгиямен шықтық. Сондықтан поляктар қайта құрылып, реформалар жүргізді, ал біз әлі дым өзгерген жоқпыз. Тарих әлсіздер мен батыраңқылықтарды аямайды. «Ашаршылық» бұдан былай қайталанбауы үшін, бізді тежеп отырған дәстүрлер мен негіздерден арылу қажет. Білім, ғылым, технология, құндылықтарды қабылдау қажет. Кәсіби біліктілігімізді көтеру керек. Зияткерлік еңбек адамдарын құрметтеу керекпіз. Популистерді және «жағымпаздарды» тыңдамай. «Қарапайым шешімдер» мен «Жылдам жеңістер» ұсынатындарын тыңдамай. Эмоцияларды тыңдамай. Өз тарихымызды зерттеуге тиіспіз. Тарихты есте сақтау керек. Халық өз билеушілеріне лайық деп қабылдау қажет. Біздің арамза көршілеріміз осы уақыт ішінде дамыған және жомарт болып кеткен жоқ. «Бейбітшілікте өмір сүргің келе ме – соғысқа дайындал».