10 күн бұрын біз Сенаттың экономикалық саясат комитетінің депутаттарымен кездестік. Тақырыбы-шағын және орта бизнесті қолдау. Өте сыпайы, нәтижелі, мазмұнды пікірлесу болды. Мұнда нақтылық дұрыс екенін түсіндім. Бірақ осы сәтті пайдаланып, ол өзінің 10 минутын бюрократия арқылы ШОБ туралы қате түсінікті баяндауға жұмсадым. ШОБ- қандайда да біртекті масса емес. Оған «бірден көмектесу» мүмкін емес. *** Оған 5 түрлі аргумент келтіре аламын. 1) жеке кәсіпорынға көмектесетін бірнеше ондаған факторлар бар - сұраныс, шикізат, кадрлар, пайыздық мөлшерлеме, ғимарат, жабдықтар, баждар және т. б. 2) 1,4 млн.ШОБ субъектісі және мыңдаған индустрия бар және олардың барлығы әр алуан (табыстылық, табыстың негізгі факторлары, тұтынушылар). 3) салалар автономды емес - олар шексіз тізбектерге / матрицаларға жалғанған. 4) ШОБ 16,5 мың елді мекенге шашыраңқы орналасқан және олардың әрқайсысы жеке бірегей маманданған. 5) ШОБ түрлі құқықтық салада жұмыс жасайды. Біреулері «ақ», салық төлейді және ережелерді бұзбай ойнайды. Біреуі «көлеңкеде», ол артық маржаға ие және ол үшін бейресми түрде төлем жасайды. *** Енді мұны бір-біріне көбейтейік. Бұл ШОБ тікелей қолдау шараларының мыңдаған әлеуетті комбинациясы және миллиондаған бизнес байланыстар. Мемлекет кімге, қайда және қалай көмектесе алатынын шексіз түрде талқылау өте қызықты. Ғасырлар бойы атқарылатын, тұрақты жұмыс. Мәселе мынада, классикалық ШОБ-бұл Амазонка. Бұл үлкен экономикалық кеңістікте бар флора мен фаунаның шексіз жиынтығы. Хаостан құралған тепе-теңдік Біз осы тізбектің бір буынына араласып, оның тепе-теңдігін бұза аламыз. Бірақ тағы бір мәселе экожүйенің қай жерінда орын алатынын болжай алмаймыз. ШОБ сұранысқа жауап береді. Сұраныс физикалық көлем мен бағамен көрінеді. Егер ол тартымды және салауатты бәсекелестік болса, ШОБ өзі пайда болады. Егер біз бағалар мен бәсекелестікті бұрмалайтын болсақ, онда сапалы жеткізушілердің орнына түсініксіз ережелер мен шағын маржа бойынша ойнауға келісетін сапасыз өнім аламыз. Бұл тауарлар мен қызметтердің сапасын нашарлатады, соңында бағаны көтереді. Егер біз бизнестің бір түрін (заңды қорқор) жойсақ, онда екінші (жасырын қорқор/ қуатты алкоголь) аламыз. Сұраныс болған кезде-ұсыныс пайда болады, бірақ одан да жаман және қымбат болады. *** Ұстанымдарды өзгерту жеке жетілдірулерден гөрі маңызды. 1) ШОБ не итермелейді? Мемлекеттік жоспардан-бағаның сигналдық функциясы негізінде ынталандырулар да болуы мүмкін. Әлеуметтік саланың мысалы-қызметтердің нарықтық құны. Егер ол жеткілікті болса, онда мұндай кадрлар (кәсіпкерлер мен қызметкерлер) келеді, олар процесті өздері ұйымдастырады, осылайша сапа артып, қол жетімділік болады. 2) Бүгінде ШОБ қалай көмектесуге болады? «Тағы не істеуге болады» - «не істеуден бас тарту керек» ұғымына ауысуымыз қажет. Мысалы, пандемияға түсініксіз шектеулер қоюды тоқтату және тексерушілердің біржақты әскерлерін бағыттау. Немесе барлық шектеулер мен ойластырылған төлемдерді алып тастаңыз. 3) ШОБ-қа болашақта қалай көмектесуге болады? Жекелеген кәсіпорындар үшін нақты шаралардан-кластерлеу негізінде ұжымдық игіліктерге (кемсітусіз) ауысу қажет. Егер біз бір кәсіпорынға мемлекеттік қолдау көрсетсек және басқасына бермесек, ал екеуі де бір нарықта бәсекелес болса, онда біз өз қолымызбен бәсекелестік ұғымын жоямыз. Егер кәсіпорынды дәл таппайтын болсақ, тұтас индустриямен қош айтысамыз. http://senate.parlam.kz/ru-RU/news/details/3902?fbclid=IwAR08tLQfiKn8huQkf7Nzk5ur3rtMsPndikclzl8g5flufd_bzooial0e84g