Президент Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа арнаған биылғы Жолдауында мемлекеттің ақша-кредит саясатындағы жедел өзгерістер қажеттігіне, сондай-ақ бизнесті дамытудағы басқа да кедергілерді жоюға ерекше тоқталды.
...
– Бизнес бұрынғысынша шектен тыс реттеу проблемасымен бетпе – бет келіп отыр, мемлекеттік органдар алуан түрлі себептермен кәсіпкердің не істеу керектігін талап етеді, - дейді Зерттеу және консалтинг орталығының серіктесі Қуаныш Жайықов. – Бұл әртүрлі нормативтер, құрылыс және үй-жайларға, еңбек жағдайларына, өнімдерге қойылатын талаптар, баға жасауға араласу, жеткізушілермен және клиенттермен қарым-қатынас және тағы басқалар.

Оның пікірінше, бизнесті дамыту үшін маңызды кедергі мемлекет құралдары арқылы нарықтық бәсекелестікті бұзу болып табылады. Егер мемлекеттік кәсіпорын жеке кәсіпкер айналысатын өнімді немесе қызметті көрсетуді шешсе, ол тікелей көрінуі мүмкін. Мүмкін жанама түрде, нарықтағы бір ойыншыны іріктеп қолдау арқылы екіншісіне зиян келтірумен көрінуі мүмкін – субсидиядан бастап мемлекеттік органдардың тікелей қаулыларына дейін.

Мемлекет басшысы 2020 жылғы Жолдауында мемлекеттің реттеуші жүйесі бұрынғысынша күрделі, тіпті жазалаушы болып қала беретінін атап өтіп, ¬аса сыбайлас жемқорлық салаларды атап өтті – сәулет-құрылыс қызметі, санэпидқадағалау, ветеринария, сертификаттау.

Президент кәсіпкерлікті дамытудағы кедергілерді нақты белгіледі: бәсекелестікке қарсы көріністер ¬барлық жерде сақталады, ал өңірлік деңгейде коммерциялық табыстың басты құрамдас бөлігі әкімшілік ресурс болып табылады.

Қуаныш Жайықовтың айтуынша, қалыптасқан жүйені бұзып, реформалар жүргізу үшін мемлекеттік аппаратты үнемі қоғамдық бақылау қажет. Сонда ғана ол жаңа берілген векторда жұмыс істейтін болады. Осыған байланысты Президент азаматтық қатысу, адамдарды реформалар процесіне тарту қажеттігі туралы айтады. Осындай шешім бизнес үшін де өзекті.

Өнеркәсіп басқа секторлардан капиталдың жоғары сыйымдылығымен ерекшеленеді, бұл үлкен инвестицияларды білдіреді. Ірі инвестициялар - бұл үлкен тәуекелдер¬, сондықтан мұнда кооперацияға бейім аса сезімтал кәсіпкерлер бар. 5 жыл ішінде өнеркәсіптегі жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың саны 1,5 есе өсті - сыни масса пайда бола бастады.

Күрделі шикізаттық емес өнімді өндіретін және экспорттайтын қазақстандық кәсіпкерлік тап Президенттің реформаларын қолдайды, өйткені ол өз елінің дербес саяси және экономикалық дамуына мүдделі, ¬деп сеніммен айтады Қуаныш Жайықов

Мұндай кәсіпкерлер шоғырлануда және оларды, мысалы, ЕАЭО және ДСҰ шеңберінде ұлттық мүдделерді қорғауға кеңінен тартуға болады. Олардың басты ерекшелігі-бәсекелестік үшін «тең өрісті» және нарықтағы жеке ойыншылар үшін артықшылықты емес, барлығы үшін бірыңғай ойын ережелерін талап ету. Бұл, ¬соның ішінде, отандық бизнестің кемелдену көрсеткіші. Егер мүдделі тұлғалардың – жеке инвесторлар мен кәсіпкерлердің қатысуы болмаса, реформалардың өздері де болмайды.
...

Автор: Игорь Прохоров